DATUM Nedir?
Herhangi bir noktanın yatay ve düşey konumunu tanımlamak amacıyla başlangıç olarak alınan referans yüzeyine denir. Datum dünyanın haritalanmasın da kullanılan koordinat sistemlerinin oryantasyonunu sağlamaya yarar. Ayrıca datum belirlenirken noktanın temel alacağı elipsoid ve koordinat sistemi de tanımlanır. Kullanılan haritanın datum bilgisini öğrenmek için paftaların alt bölümünde yer alan açıklama kısmına bakılması yeterlidir.O kısımda yatay ve düşey datumlar ile ilgili detaylı bir açıklama bulunur. Datumlar yatay ve düşey datumlar olmak üzere ikiye ayrılır.
Yatay Datum: Koordinatlar için başlangıç alınan referans yüzeyidir.Geometrik olarak dönme ekseninin yer dönme ekseni ile çakışık olması ve ağırlık merkezinin yerin ağırlık merkezi ile çakışık olması beklenir.
Düşey Datum: Yükseklik için başlangıç alınan referans yüzeyidir. Ülkemizde 1936 yılında kurulan Antalya deniz ölçme istasyonunda 1936-1970 yılları arasında yapılan ölçüler ile haritalar için kullanılan düşey datumu belirlemiştir.
Türkiye’de Kullanılan Datumlar
1)World Geodetic System 1984 (WGS84)
ABD tarafından üretilen bu global datumun aynı isimli bir tanede elipsoidi vardır. Jeosentrik(Yer merkezli) olan bu datum dünyanın ağırlık merkezini başlangıç noktası olarak kabul eder.Duyarlılığı daha yüksek olduğu için ITRF sistemine bağımlı olarak 1984 yılında yeniden belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca ITRF91 koordinatları sabit alınan bazı IGS noktaları ile 10 izleme noktasında toplanan GPS verileri kullanılarak WGS84 sisteminin iyileştirme çalışmaları yapılmıştır.
2)EUROPEAN DATUM – 1950 (ED-50)
Ülkemizde 1934 yılında temel jeodezik ağların ilk kuruluş çalışmaları, I. derece Yatay Kontrol Ağı kapsamında yatay ve düşey açı, baz ve astronomik ölçüler, nokta tesisi ile başlamıştır. 1950’li yılların başlarına kadar yapılan çalışmalar ile I. derece Yatay Kontrol Ağı oluşturulmuştur. Daha sonra 1954 yılında Meşedağ noktası başlangıç alınmış ve TUD54 oluşturulmuştur. 786 noktadan oluşan bu ağ ED50’ye dönüşürken Bulgaristan ve Yunanistan’da koordinatları bilinen 8 ortak noktanın, bağlantı ölçüleri ile hesaplanır.
3)International Terrestrial Reference System (ITRF-96)
Bu datumun elipsoidinin ismi GRS-80’dir.ED-50 yersel datumunun hassas ölçümler için yeterli duyarlılığı sağlamadığı görülmüştür.Bu nedenle ITRF96 datumu referans alınarak Türkiye Ulusal Temel GPS Ağı(TUTGA) kurulmuştur.1997-1999 yıllarında oluşturulan TUTGA, depremlerinde etkisiyle 2001 yılında güncellenerek kullanılmaya başlanmıştır.Ayrıca yeni üretilen haritalarda iki renkli(mavi ve siyah) karelaj bulunmaktadır.Siyah renkli karelaj ITRF datumunu mavi renkli karelaj ise ED-50 datumunu temsil etmektedir.
