Pafta Bölümlemesi
Pafta Bölümlemesi Nedir?
Yeryüzünün tümünün ya da bir bölgesinin haritaları yapılırken, tüm harita bölgesini ölçeğe bağlı bir paftada göstermek çoğu kez mümkün olmaz. Bu sebeple haritası yapılacak bölgenin paftalara ayrılması gerekir. Paftalara ayırma işlemi rastgele olmayacağı için belli bir sisteme göre yapılır. Bu ayırma sistemine ise pafta bölümlemesi ya da pafta indeksi adı verilir. Ölçeğe göre belirlenen enlem ve boylam farklarının alınması ile pafta boyutları belirlenir. Bu yaklaşımda küre yüzeyinde pafta boyutları enlem ve boylam farkı olarak sabittir. Ancak harita düzleminde pafta boyutları, yerküredeki konuma ve projeksiyon türüne göre farklı boyutlarda olur. Uluslararası sisteme göre 1:1.000.000-1:250.000 arası ölçekli paftalar, ulusal sisteme göre ise 1:250.000 den daha büyük ölçekli paftalar bölümlendirilir. Ayrıca yerküre uluslararası pafta bölümleme sisteminde 6° lik boylam dilimlerine ayrılmıştır. Dilimler birden başlamak kaydıyla 180°-174° doğuya doğru numaralandırılmıştır. Bu sebepten 0° (Greenwich) doğusundaki ilk dilimin numarası 31 olur. Yerküre kuzey güney yönünde ise ekvatora paralel 8° enlem farkıyla kuşaklara ayrılır. 80°-72° güney kuşağı C den başlayarak bütün kuşaklar alfabetik sıralanmışlardır. Bu sıralama İngiliz alfabesi ile yapıldığı için de sıralamada Ç, I, İ, O, Ö, Ş ve Ü harfleri kullanılmamıştır. Buna ek olarak başlangıçtaki A ve B harfleri güney kutup bölgeleri ve sondaki Y ve Z harfleri kuzey kutup bölgeleri için ayrılmıştır.
Pafta bölümleme sistemi, 80° güney ve 84° kuzey enlemleri arası UTM projeksiyonu, kutup bölgelerinde ise UPS projeksiyonu kullanıldığı varsayılarak tasarlanmıştır. Bu durumda S35 gibi bir harf ve bir rakamla tanımlanan 8°x6° boyutlu coğrafi grid bölgeleri oluşur. UTM sisteminde Türkiye toprakları sırayla 35, 36, 37 ve 38 numaralı dilimlerde, S ve T kuşaklarında bulunmaktadır. Coğrafi grid bölgesi kuzey-güney yönünde 8°x6° boyutla ikiye ayrılırsa 1:1.000.000 ölçekli ve 4°x6° boyutlarında bir pafta oluşur. Oluşturulan yeni pafta dörde bölünürse 1:500.000 ölçekli ve 2°x3° boyutlu bir pafta elde edilir. Elde edilen bu paftada dörde bölünür ve 1:250.000 ölçek ile 1°x1°30′ boyutlu bir pafta daha elde edilir. Bu bölümleme sistemi uluslararası pafta bölümleme sistemidir ve ait oldukları bölgedeki en büyük yerleşim merkezinin ismini alırlar.