Jeodezi

Elipsoidal Global Koordinat Sistemleri

ELİPSOİDAL GLOBAL KOORDİNAT SİSTEMLERİ

Yer yuvarı iyi bir yaklaşıklıkla, kutuplardan basık bir dönel elipsoide benzetilebilir. Boyutları uygun seçilen böyle bir elipsoidin geoitten, düşey yöndeki sapmalarının 100 m den daha küçük olduğu bilinmektedir.
Yeryüzü noktalarının böyle bir elipsoit üzerine izdüşürülerek buradan harita projeksiyonlarına geçiş için matematiksel temeller uygun, açık, seçik ve kolaydır.
Bu yüzden, yersel global kartezyen koordinat sistemlerinin yanı sıra, geometrik olarak tanımlanmış, yer yuvarının fiziksel parametreleriyle donatılmış, elipsoide dayalı elipsoidal koordinat sistemleri kullanılır. Jeodezik ölçülere dayalı hesaplamalar elipsoit yüzeyinde gerçekleştirildiği için bu koordinat sistemleri jeodezik koordinat sistemleri olarak da anılır. Elipsoidin dönme ekseni (küçük eksen), Z ekseni olur. Bu eksen elipsoidi kuzey kutbunda deler.
X-Y düzleminin, elipsoit yüzeyi ile arakesiti jeodezik ekvator ya da elipsoit ekvatoru adını alır.
X-Y düzlemine paralel düzlemler ile elipsoit ara kesitleri paralel daireleri, Z ekseni içeren düşey düzlemlerle elipsoit ara kesitleri de jeodezik meridyenleri meydana getirir.
X-Z düzlemi, Greenwich meridyen düzlemi adını alır.

P noktasının meridyen düzleminde, X-Y düzleminden başlanarak elipsoit normali doğrultusuna kadar süpürülen açı, elipsoidal enlem (?); ekvator düzleminde, Greenwich meridyeni ile A’nın meridyeni arasındaki açı elipsoidal boylam(?) olarak tanımlanır. Bunlar, coğrafi enlem ve coğrafi boylam adı ile de anılırlar.
Elipsoit normali boyunca, P noktasının elipsoit yüzeyine uzaklığı ile elipsoidal yükseklik (h) tanımlanır.

Yakın zamana kadar, bölgesel jeodezi hizmetlerinde, söz konusu bölgede geoidin, sistemin temeline yerleştirilecek elipsoit yüzeyine mümkün olduğu kadar uyumla çakışması beklenirdi. Başka bir deyişle, geoit ile elipsoit yüzeyinin en iyi şekilde çakışmasını sağlayacak biçimde elipsoit kaydırılırdı. Böyle bir sistemdeki elipsoit, jeodezide en uygun elipsoit adını alır.

Ülkemizde uluslararası elipsoit 1924 (Hayfordelipsoidi 1909) Ankara yakınlarındaki Meşe Dağı’nda bulunan 1.derece nirengi noktasında çekül sapmaları sıfır alınmak ve Duatepenoktasına olan astronomik azimut Laplaceazimutu kabul edilmek üzere yerleştirilmiş ve böylece ülkemiz için en uygun elipsoit belirlenmiştir.

3 boyutlu yersel global kartezyenkoordinat sisteminin elipsoit ile ilişkisi jeodezikdatumadını alır. Bu ilişki datum parametreleri adı verilen, 7 temel parametre ile sağlanır. Bunlar:

    1. Elipsoidin merkezi ile 3 boyutlu yersel global kartezyenkoordinat sisteminin başlangıcı (yeryuvarı ağırlık merkezi) arasındaki uzaklık bileşenleri
    2. Elipsoit eksenlerinin dönüklük açıları
    3. Ölçek faktörü
Etiketler
Daha Fazla Göster

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu
Kapalı

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen reklam engelleyiciyi devre dışı bırakarak bizi desteklemeyi düşünün